Төрскән харсч Алдр дәәнә җилмүдт то-томҗ уга, хортас болн терүнә зер-зевәс сурдлго нег мөслҗ дәәлдҗ йовсн мини аав Мацга Дорҗ (Мацаков Дмитрий Алексеевич.

Төрскән харсч Алдр дәәнә Дмитрий Алексеевич 37-гч гвардин хаhачнрин полкд әӊгин командир болад, дөрвн җилин туршарт кесг шав авч, полевой госпитальмудар бийән эдгәһәд, дәкн-дәкнәс фронтур йовҗ, хортна сүүринь шантраҗ, цусан асхҗ, дәәч үр-иньгүдән гееҗ, дән төгстл йовсмн.

         Сиврүр туугдсн хальмг келн-улсин бәәдл – җирhлиг, зовлӊ-түрү болн комендантин даҗрлhиг, дамнллhиг экнәснь авн сүл күртл мини аав Мацга Дорҗ  даасмн. Тиим учрар чигн дәәнд авсн кесг шав, Сиврт му үзәд, мод дерлсн зовлӊгта җилмүд аавин насинь ахрдулв. 1969 җилин Лу сард 49 наснтадан сәәhән хәәсмн.

         Һурвдгч Белорусск фронтын 61-гч әәрмд экнәс авн сүл күртл әәмштә дәәнә hал маӊнад йовҗ, ик даавта операцд орлцҗ, фашистск немшнрлә hар бәрлҗ, hалвин зальд өгрдг бәәсмн. Хальмг дәәч Мацга Дордҗ ямаран кевәр дәәлдҗ, эрүл-мендән болг әмән хәәрллго бәәр бәрлдҗ йовсинь СССР-ин Харслтн министерствин цутхлӊ архивин илгәсн документ иигҗ медүлҗәнә:

«Гвардин сержант 37-гч стрелков полкин әӊгин командир Дмитрий Мацаков 1942 җилин апрель сарас авн дәәлдәнд орлцсмн. Тер җилмүдт авсн шавмуднь: 1942 җилин май сарин 22-ла Харьковин өөр көлдән шав авсмн. 1944 җилин июнь сарла гигнәр шавтҗ, тер җилин ноябрь сард дәкнәс Варшавин өөр hартан шав авсмн, 1945 җилин мөрн сарин 19-д шавтад госпитальд эмнүлсмн», гиҗ ахрар келгдҗәнә.

         1945 җилд апрель сарин 17-д Одер hол hатлhн деер хортн эн hолын барун көвә деер күчтә гидгәр мана цергин өмнәс дәврлhн кесн санҗ. Артиллерийск минометн hалар өдр-сө уга цутхҗ бәәсн дәәнә hалвд Мацаковин полк ик hарула харhҗасн бийнь хәрү цухрл уга Одер барун көвәд күрхәр әмәрн татг тәвҗ hатлсн болдг. Эврә әӊгән толhалҗ Одер барун көвәд Дмитрий Мацаков күрәд авчкад, асхрҗах хур мет шаргҗасн сүмн дотр тесҗ торад, эврә дивизин наадк частьсин дәәчнрин әм аврсн санҗ.

         Габов гидг хортна балhсиг авлhн деер гвардин сержант Мацаков гранатар болн автоматар 6 немшиг хораҗ, эврә дәәчнрин омг-сүүринь өөдлүлҗ, үлгүр болҗ бәәсмн. Дәәнәнә цагин ахр төв учр-утхта эн мөрмүд умшхла, хальмг дәәч ямр кевәр хортнла бәәр бәрлдҗ йовсинь илдкнә.

         1945 җилин майр сарин 9-лә Диилвр бәрсн өдрәр дәәч Мацаковин адрута хаалh төгсмн биш. Дилврин хөөн 12 гвардеск стрелков дивизин шиидврәр сержант Дмитрий Мацаков Галле балhсна дәәнә комендантин нөкд болад, 1946 җилин декабрь сар күртл церглсмн бәәҗ.

         Гвардин сержант Мацаков Төрскән харсгч Алдр дәәнә җилмүдт залу-зөрмг кевәр дәәлдҗ, хортна сүүринь дарҗ, көлдән чөклүлҗ йовсна гергнь иим дәәч орденмүд болн медальмуд болҗана:

«Улан Одна» орден, «Төрскән харсгч дәәнә орден», «За боевые заслуги» гидг медаль, «Варшавиг сулдхсна төлә» медаль болн нань чигн кесг дәәч ачлврмуд.

Баh дүүвр насндан Совестск әәрмд цергләд ирмәннь хөөн мини аавин тер дәәч ачлврмудар бичкн көвүд-күүкднь наадҗ бәәсинь үзәд, эн ачлврмудын дегтрмүднь яhла гиснд Омск областин Москаленск района комендантын сейфд үлдснә тускар келҗ өглә. Мана хөвәр, тер цага комендант аавин цаасиг архивд орулчксн бәәҗ. Мадн олн арh олад, эрлh орулад, тер цаасиг архивас hарhҗ авувидн. Сиврин hазрас ирәд, аавм баh-буурла, хоӊhр төрлә болвчн, Орhахна hазрт ирәд, өрк-бүлтәhән бәәв.

Алдр дәәнд орлцад, әмән әврллго, кесг түрү-зүдү үзвчн Төрскән хортнас харссмн. Тегәд, мадн – дорас өсч йовх баhчуд, ачнр-зеенрнь хөвтә болсндан аавд болн цуг харсачнрт ик ханльан өргҗәнәвидн.